Dlaczego wapnowanie gleby jest tak ważne? 

Czy rodzaj wapna ma znaczenie? Na podstawie czego dobierać rodzaj oraz dawkę wapna?

Wapnowanie gleby powinno być nieodłącznym zabiegiem agrotechnicznym w każdym gospodarstwie. Dzięki temu zabiegowi w stosunkowo łatwy sposób możemy poprawić odczyn gleby, co sprawi, że składniki pokarmowe dostępne w glebie będą w odpowiedni sposób przyswajane przez rośliny.

Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem wapnowania gleby?

Przed rozpoczęciem wapnowania gleby, konieczne jest wykonanie analiz glebowych, na podstawie których otrzymamy wyniki na temat jej zasobności, odczynu oraz kategorii agronomicznej. To właśnie na podstawie tych wyników powinniśmy dobierać odpowiednią dawkę nawozów wapniowych. Badanie gleby powinno być wykonywane regularnie po to aby monitorować odczyn pH gleby i jego zmiany w czasie.

Przy doborze dawki wapna należy wziąć pod uwagę dwie składowe, które się na nią składają i są od siebie zależne. Jest to: odczyn gleby - pH oraz kategoria agronomiczna gleby.

Znając odpowiednią wartość pH możemy na jej podstawie dokonać oceny odczynu gleby. Każda wartość pH daje nam informacje na temat tego w jakim stopniu dana gleba jest kwaśna. Począwszy od gleb bardzo kwaśnych, po glebę kwaśną, lekko kwaśną a skończywszy na glebie obojętnej.

• Za glebę kwaśną uważa się glebę o odczynie pH 6,5 lub niższym. 
• Gleby o pH5,6 - 6,5 określa się jako gleby lekko kwaśne, 
• gleby o odczynie pH 4,6 - 5,5 jako gleby kwaśne, 
• zaś gleby o pH niższym niż 4,5 jako gleby bardzo kwaśne. 
• Gleby o pH 6,6 - 7,2, są glebami o odczynie obojętnym, na których wapnowanie gleby jest ograniczone.

Kolejnym elementem jest określenie kategorii agronomicznej gleby. Tą informację otrzymujemy razem z wynikami na zawartość składników pokarmowych oraz odczynem gleby z laboratorium. Informacja na ten temat jest na tyle istotna, że determinuje dawkę wapna. Dawka wapna na glebach lekkich różni się znacząco od dawki wapna na glebach ciężkich w tym samym przedziale odczynu gleby.

Najszybciej zakwaszeniu gleby ulegają gleby lekkie, które są najbardziej narażone na wymywanie składników mineralnych do głębszych warstw gleby. W związku z czym dawki wapna są odpowiednio większe w porównaniu do gleb ciężkich. Gleby ciężkie są dużo mniej podatne na zakwaszenie niż gleby średnie i lekkie, co sprawia, że dawki wapna są dużo mniejsze a aplikację wapna wykonuje się rzadziej.

Optymalny termin wapnowania gleby.

Kiedy wapnować glebę? To pytanie zadaje sobie niejeden rolnik. Odpowiedź brzmi, to zależy, gdyż nie ma jednoznacznej daty. 

Najlepiej jednak jest wykonać zabieg wapnowania gleby zaraz po zebraniu plonów z pola.

Dlaczego? Ponieważ nawozów wapniowych nie powinno się łączyć ze stosowaniem nawozów mineralnych (NPK). Gdyż nawozy wapniowe powodują duże straty azotu oraz zmniejszają przyswajanie fosforu przez rośliny. Podobnie sytuacja ma się w przypadku stosowania nawozów naturalnych - obornik, pomiot, gnojowica. Pomiędzy wapnowaniem, a stosowaniem innych nawozów powinniśmy zachować odstęp przynajmniej 2 tygodni.

Powyższe ograniczenia sprawiają, że w przypadku wapnowania gleby mamy stosunkowo krótkie okienko na wykonanie tego zabiegu. Sprawia to, że należy je wykonać zaraz po zbiorach. Teoretycznie są to dwa okresy, późnym latem, zaraz po żniwach oraz jesienią, zaraz po wykopkach ziemniaka oraz zbiorze buraka i kukurydzy. Dzięki temu, po aplikacji wapna możemy wykonać zespół uprawek pożniwnych, wapno zostanie wymieszane z glebą i przedostanie się w głąb profilu glebowego co sprawia że odkwasza glebę. W międzyczasie możemy zasiać poplony, poczekać na skiełkowanie chwastów a nawożenie mineralne oraz naturalne wykonać przed siewem zbóż ozimych oraz rzepaku.

Zalecane jest aby wapnowanie gleby pod uprawy jare przeprowadzić jeszcze jesienią. Nie ma żadnych przeciwskazań aby wapnować glebę wczesną wiosną, jednak z powodu ilości prac i ich koncentracji, oraz niepewnej pogody, zabieg ten należy wykonywać jeszcze w poprzedzającym roku kalendarzowym. Należy pamiętać aby unikać aplikacji wapna na mokrą glebę.

Jak i czym wapnować glebę.

Wapnowanie gleby można przeprowadzić za pomocą nawozów wapniowych węglanowych lub tlenkowych. Jednak czym wapnować?

Przyjmuje się, że nawozy wapniowe węglanowe są bardziej bezpieczne dla gleby i mikroorganizmów w niej żyjących. Działają one wolniej, dlatego możne je stosować w większych dawkach oraz nadają się na wszystkie rodzaje gleb, w tym idealnie sprawdzają się na glebach lekkich.

Podobnie działają nawozy wapniowo-magnezowe, np. Dolomit. Efekt odkwaszania gleby wapnem dolomitowym widać dopiero po 2-3 latach od wapnowania gleby ale utrzymuje się on dość długo. Ryzyko przenawożenia jest bardzo niskie a dodatkowo dostarczamy glebie magnez. Przy wyborze tego wapna, należy wykonać badanie gleby na zawartość magnezu. W przypadku jego niskiej zawartości zastosowanie dolomitu jest idealnym rozwiązaniem.

Nawozy wapniowe tlenkowe działają bardzo szybko i powinny być aplikowane z rozsądkiem w zależności od typu gleby. Powinno się je aplikować wyłącznie na gleby ciężkie i średnie ponieważ są one mniej narażone na szybszą zmianę odczyn gleby. Dawkowanie tych nawozów powinno być bardzo precyzyjne, gdyż ich przedawkowanie zakłóca naturalne procesy mikrobiologiczne zachodzące w glebie. Jeżeli odczyn pH gleby jest bardzo kwaśny a nam zależy na stosunkowo szybki odkwaszeniu gleby zastosowanie wapna tlenkowego wydaje się słuszną opcją.

Aplikacja wapna

Od rodzaju wapna i jego postaci będzie zależał sposób jego aplikacji. Do wyboru mamy wapno w formie granuli oraz w formie sypkiej.

W przypadku nawozów wapniowych w formie granuli, sprawa jest prosta, wykorzystanie rozsiewaczy do nawozów mineralnych. Natomiast w przypadku wapna w postaci sypkiej dużo zależy od jego higroskopijności oraz miejsca składowania.

Najpopularniejszym sprzętem do aplikacji wapna w formie sypkiej są rozrzutniki. W związku z tym, że dawki wapna są stosunkowo duże (zaczynają się od 1 tony na hektar) w porównaniu do dawek nawozów mineralnych, sprzęt ten sprawdza się idealnie. Niestety ma on swoje minusy a mianowicie nierównomierność aplikacji wapna, która wynika zarówno z konstrukcji rozrzutników jak i struktury wapna.

Alternatywą dla rozrzutników są rozsiewacze lancowe, które również są w stanie aplikować wapno w formie sypkiej. Ich ogromną zaletą jest to, że aplikują nawóz wapniowy równomiernie na całej szerokości roboczej. Zabieg wapnowania tą metodą jest najbardziej precyzyjny. Niestety minusem tego rozwiązania jest fakt, że wapno nie może być uprzednio składowane na polu czy placu. Musi być dowożone na bieżąco na pole podczas aplikacji w specjalnych cysternach. Ponadto nie każde wapno nadaje się do aplikacji tym sprzętem. Wapno uprzednio musi zostać specjalnie zmielone aby nie powodowało blokowania ślimaków w lancach rozsiewacza. Sprawia to, że sposób jego aplikacji wymaga bezwietrznej pogody, gdyż z powyższych jest najbardziej narażony na znoszenie podczas aplikacji.

Podsumowanie

Przy doborze rodzaju wapna powinniśmy zwraca uwagę na % zawartości tlenku wapnia oraz jego reaktywność.

Zawartość tlenku wapnia umożliwia porównanie poszczególnych nawozów oraz wyliczenie potrzebnej ich ilości. Natomiast reaktywność określa procent tlenu wapnia, który ulega rozpuszczeniu i tym samym zaczyna odkwaszać glebę i być dostępny dla roślin. Stosując wapno o wyższej zawartości CaO, ale o niższej reaktywności nie tylko płacimy więcej za tlenek wapnia to jeszcze pożądany efekt jest dużo słabszy.

Aby w odpowiedni sposób dobrać dawkę wapna konieczna jest analiza próbki gleby w laboratorium pod kątem typu gleby oraz jej odczynu.

Wapnowanie gleby należy wykonywać co 2-3 lata bazując na aktualnych wynikach analiz laboratoryjnych.