Nawożenie jest bardzo ważnym etapem w procesie rozwoju roślin. Przy uprawie rzepaku warto z tego korzystać, ponieważ rzepak ozimy jest rośliną o wysokich zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe. 

Jednocześnie sam rzepak jest najważniejszą rośliną oleistą uprawianą w całej Polsce. Jakość systemu korzeniowego odgrywa istotną rolę w okresie zimowania, dlatego aby zadbać o prawidłowy rozwój uprawianego rzepaku trzeba posiadać odpowiednią wiedzę.

Wymagania glebowe - jak się przygotować do siewu?

Zasobność gleby pod uprawę rzepaku ozimego powinna być bogata w próchnicę, mikroorganizmy, wapń oraz ogólnej wysokiej kulturze. Najlepiej prosperujący rzepak otrzymamy zasiewając go na glebach kompleksu żytniego oraz pszennego klasy I-III.

Rzepak ozimy potrzebuję również gleby o odpowiednim zakwaszeniu. Odczyn pH powinien się mieści w zakresie 6,0 do 7,0. Gdy mamy do czynienia z niższym poziomem zakwaszenia gleby, rozwinięty system korzeniowy nie wykształca się, co przynosi ogromne straty w plonach.

W momencie, w którym nie mamy odpowiednich warunków na uprawę rzepaku, możemy zastanowić się na wapnowaniem pola, co polepsza wartości chemiczne oraz biologiczne w glebach ubogich. Jego brak może doprowadzić do powstawania częstszych chorób grzybowych, słabo rozwiniętego systemu korzeniowego oraz pękania łuszczyn rzepaku.

Nawożenie rzepaku ozimego azotem i fosforem - co warto wiedzieć?

W jesiennym okresie nawożenie rzepaku ozimego fosforem znacząco wpływa na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Dlaczego ten system jest taki ważny? Ponieważ zapewnia on lepszą zimotrwałość roślin oraz większą dostępność do wody i składników pokarmowych, co sprawia, że rośliny są dobrze odżywiane oraz są mniej wrażliwe na wszelkiego rodzaju susze.

Nawożenie azotem jest jednym z najczęściej wybieranych form nawozu przy uprawie rzepaku. Azot jest jednym z najbardziej plonotwórczych składników pokarmowych roślin. Niestety podczas nawożeniu rzepaku trzeba prawidłowo obliczać jego ilość, ponieważ duża ilość azotu dostarcza dostępność do odrębnych składników np. siarki. Zaopatrzenie roślin w siarkę częściowo warunkuje wykorzystywanie podanego azotu, co w efekcie odbija się na wielkości, odporności oraz jakości roślin.

Kolejnym ważnym aspektem jest odpowiedni dobór formy azotu w zakupionym nawozie oraz terminowość w nawożeniu. Dobór formy ma największe znaczenie w pierwszej dawce nawożenia azotem. Zaleca się, aby znaczną część stanowiła forma saletrzana (NO3), która umożliwia sprawną odbudowę rozety liściowej.

Opóźnione nawożenie doglebowe wpłynie na późniejsze kwitnienie rzepaku i patologiczny rozwój wegetatywny roślin. Skutków późnego nawożenia może być wiele, np:

• słabszy rozwój łuszczyn
• spowolniony wzrost roślin
• słaby system korzeniowy
• rośliny mogą być niskiej zasobności
• gorsze zapylenie kwiatów
• utrudnienie w zbiorach

Efektywne wykorzystanie azotu jest możliwe pod warunkiem, że będziemy trzymać się odpowiednich zasad korzystania z niego. Swoją uwagę powinniśmy skupić na wiosennej dawce nawozu, której celem jest odrodzenie uszkodzeń nastałych w okresie zimowy. Pierwsza dawka powinna stanowić ok. 2/3 planowanej dawki nawożenia azotem.

Czas na druga dawkę azotu przypada w terminie od 3 dni do ok. 3 tygodni od momentu podania pierwszej dawki. Opóźnienie w podaniu drugiej dawki może przynieś negatywne skutki takie jak, np. wyleganie rzepaku, przedłużenie czasu kwitnienia czy nadmierny wzrost wegetatywny (wybujałe rośliny).

Oczywiście prawidłowa strategia nawożenia rzepaku ozimego jest możliwa jedynie w chwili przemyślanego procesu. Pod uwagę trzeba wziąć moment siewu, pogodę, które wystąpiła w okresie zimowym oraz aktualne prognozy na przyszłe dni.

Wzór na obliczanie potrzebnej dawki nawozów

Do wiosennego nawożenia rzepaku ozimego trzeba się dobrze przygotować, ponieważ azot ma duży wpływ na efekt plonowania roślin. Aby ustalić odpowiednią dawkę nawozu, trzeba najpierw przeprowadzić badanie pola określające zasobność gleby w azot oraz inne minerały. Do określenia zgodnej z prawdą zasobności powinno się pobrać 3 próbki gleby na odmiennych wysokościach, taki jak:

• 0 - 30 cm,
• 30 - 60 cm,
• 60 - 90 cm.

Zalecanym sposobem na obliczenie poprawnej dawki nawozu, jest poniżej podany wzór.

dawka wiosenna N = zakładany plon nasion (t) x potrzeby pokarmowe dla 1 t nasion + słomy – N mineralny w glebie.

Na produkcję 5t/ha rzepak-obiera ok. 250 - 300 kg N, ponieważ na 1 tonę nasion potrzebujemy około 50 do 60 kg azotu. Oczywiste do dawki nawozu zalicza się azot pochodzący z nawozów mineralnych, jak i naturalnych. O czym warto pamiętać, to żeby rozdzielać dawki podawanego nawozu.

Czym jeszcze można nawozić rzepak?

Dodatkową możliwością nawożenia rzepaku ozimego jest wykorzystanie nawozów fosforowo-potasowych. Używamy je w okresie przedsiewnym, aby gleba dzięki wodzie glebowej wchłonęła minerały, które są jej podawane. Najczęściej problem rozpuszczalności dotyka nawozy fosforowe lub te, które częściowo posiadają zawartość fosforu. Dlatego trzeba brać to pod uwagę, ponieważ ten nawóz potrzebuje więcej czasu, aby całkowicie się rozpuścić.

Jeżeli zatem dysponujemy gleba o słabej zasobności zaleca się unikanie nawozów fosforowych. Nawożenie rzepaku dwuskładnikowym nawozem np. magnezem i siarką, jest często wystarczalne dla roślin, aby zapewnić im jesiennych składników pokarmowych.

Bywają przypadki, w których nawozy fosforowo-potasowe wykorzystywane są również wiosną. Podatność roślin na nawożenie potasem lub innym składnikiem mineralnym jest zależne w dużej mierze od uwilgotnienia gleby. 

Rzepak ozimy w mocno wilgotnej glebie będzie miał kruche korzenie, dodatkowo minerały są narażone na nadmierne wypłukiwanie z gleby. A więc, gdy skusimy się na wiosenne nawożenie potasem i fosforem, wpłyniemy pozytywnie na wchłanianie azotu przez plony. Aby cieszyć się najkorzystniejszym wykorzystaniem nawozu, trzeba rozpocząć prace wczesną wiosną jeszcze ok. 2 - 3 tygodnie przed ruszeniem wegetacji.

Potas z fosforem oraz pozostałymi składnikami zapewnia zapotrzebowanie rzepaku ozimego w potrzebne pierwiastki, które wpływają pozytywnie na rozwój roślin, wzmacniają zimotrwałość, poprawiają efektywność przetwarzania azotu oraz wspierają rozbudowę rozety rzepaku. Pierwiastkiem, które pogrubia komórkę i zwiększa ją, jest potas. To właśnie dzięki niemu, rolnicy mogą być spokojni zimą, wiedząc, że ich plony przezimują. Sam potas również zajmuje się rozsądnym gospodarowaniem zasobów wodnych gleby, które chronią rośliny przed suszą.

Warto zaopatrzyć się w pozostałe mikroelementy, takie jak np. magnez, manganem, molibdenem, borem, miedź i cynk. Takich składników pokarmowych używa się w formie płynów występujących pod nazwą "nawozy dolistne".

Często rolnicy korzystają również z siarki, która wykorzystywana jest poprzez nawożenie doglebowe. Zawartość azotu mineralnego w glebie, dzięki siarce zwiększa możliwość swojego przetwarzania, wpływa pozytywnie na wzrost roślin oraz ma ogromny wpływ na syntezę tłuszczów. Pomimo jej plusów, trzeba pamięta o tym, że nadmiar siarki zakwasza glebę, co może negatywnie wpłynąć na wzrost rzepaku wiosną.

Rzepak źle rośnie, gdy dawka będzie nieprawidłowo dobrana. Nawozy zawierające siarkę powinno kształtować się je na poziome od 1/3 do 1/5 dawki azotu. Odporność roślin leży w rękach rolników, dlatego warto przygotowywać się na nawożenie rzepaku azotem (nawożenie podstawowe), nawożenie dolistne, czynniki chorobotwórcze, które mogą się pojawiać w postaci zbrązowienia liści oraz jesienne nawożenie rzepaku pozostałymi pierwiastkami.

Na czym polega dokarmianie dolistne?

Dokarmianie dolistne jest uznawane za podstawowe działania profilaktyczne dostarczające brakujące mikroelementy roślinom, poprzez nawożenie rzepaku bezpośrednio na miejsce zapotrzebowania, takie jak m.in liści, łodyga, kwiat. Tego typu nawożenie powinno przeprowadzać się jesienią, w momencie 6-8 liści.

Na terenach Polski zaleca się korzystanie z takich mikroelementów, jak:

Bor - przedostaje do korzeni potrzebny cukier, co wspomaga zimotrwałość. W Polsce często występuje niedobór owego składnika, dlatego dość często dostarcza się go w formie nawozów. Sam bor bierze znaczący udział w budowie ścian komórkowych roślin, dzięki czemu zwiększa swoją odporność roślin na przeróżne choroby oraz szkodniki.

Żelazo - rozbudowuje silniejszą tkankę mechaniczną, co wpływa pozytywnie na wyleganie roślin. W dodatku żelazo wspiera syntezę lignin oraz pobudza pobieranie mikroelementów.

Cynk - jest odpowiedzialny za prawidłowom odporność roślin, wspiera proces fotosyntezy oraz wpływa na sprawną gospodarkę azotową i zarazem hormonalną.

Molibden - wbudowuje pierwiastki azotu w struktury białkowe, co wpływa na poprawnie stanu gospodarki hormonalnej - zapewnia większe bezpieczeństwo w okresie zimowym oraz sprawniej regeneruje rośliny po okresie zimowym.

Mangan - wyhamowuje wzrost oraz przygotowuje roślinę do spoczynku, wspomaga prawidłowe pobieranie fosforu oraz wspomaga prawidłowy rozwój korzeni.

Miedź - wspiera rośliny poprzez prawidłową gospodarka azotową oraz hormonalną, wspomaga proces fotosyntezy tworząc roślinę silniejszą i odporną na choroby.

Nawozy dolistne powinno się rozkładać na przynajmniej dwa zabiegi. Korzystanie z nawozu zawierającego mikroelementy jesteśmy w stanie wspierać roślinę w okresie zimy, aby lepiej przezimowała, dbamy o jej prawidłowy rozwój oraz działam z myślą tworzenia układu odpornościowego przed różnymi chorobami.

Najczęściej wybieranym pierwiastkiem jest bor, który wspomaga odbudowę ścian komórkowych, co zmniejsza ryzyko gorszego wykształcenia się rośliny oraz jej pękania. Samo nawożenie powinno odbywać się w fazie rozety oraz w drugim terminie, jakim jest faza pąkowania.

Pomimo dodatkowych kosztów, warto nawozić rzepak, aby znaczne ilości składników pokarmowych zostały odpowiednio wykorzystane chroniąc przy tym plony. Nawóz sprawia, że rośliny wykorzystują cały swój potencjał genetyczny oraz usprawnia mrozoodporność rzepaku. Znaczne ilości mikroelementów są mile widziane w środowisku średniej zasobności gleby.

Podsumowanie

Podsumowując, rzepak ozimy jest rośliną, która potrzebuje dużego zainteresowania oraz opieki. Wiosenne nawożenie rzepaku jest tak samo ważne jak nawożenie jesienią przedsiewnie oraz późną jesienią. W procesach życiowych przebiegających pod warstwą glebową niedobory jakiś mikro lub makro elementów mogą negatywnie wpływać na palowy system korzeniowy rzepaku ozimego.

Trzeba również pamiętać, że wiosenną dawkę azotu powinno się rozkładać na przynajmniej dwa procesy nawożenia. Rzepak uprawiamy tak, aby poprzez nawożenie przedsiewne wspomagać przy tworzeniu rozety rzepaku, która będzie odpowiednio duża oraz dobrze odżywiona. Nie można zapomnieć o zasobności gleby, którą należy dopracować jeszcze w okresie jesienny, jak i następnie wiosennym.

Wygląd pola, który zastaniemy wiosną będzie efektem naszego wcześniejszego przygotowania. Z takiego powodu musimy dopracowywać nasze działania tak, aby dopełniać te składniki pokarmowe, które zostały wypłukane przez duże opady lub kwaśną glebę, jednocześnie zwracając szczególną uwagę na to, aby wykorzystywać pełen potencjał podanego azotu, który jest uważany za najważniejszy składnik w uprawie rzepaku.